سایت‌های تخفیف گروهی، قارچ‌های جدید یا امیدهای احتمالی؟

منتخب نوشته آرش زاد 09 مهر 1390

در طول فرایند رشد و توسعه وب فارسی، گروه سایت‌های زیادی به‌صورت ناگهانی رشد کرده‌اند و به‌عبارتی، قارچ‌گونه بالا آمدند تا با توجه به نبود برنامه و ایده پشت آن‌ها، صرفا به‌دلیل جو به‌وجود آمده، فعالیت خود را در این آشفته بازار آغاز کنند. هرچند همیشه در این بین استثناهایی هم وجود دارند که نه تنها در این دسته جای نمی‌گیرند، بلکه می‌توان آن‌ها را به عنوان نمونه‌های موفق در دسته‌بندی‌های مختلف نام برد.

takhfif-goroup.jpg

اگر حتی کمی اخبار وب درباره راه‌اندازی سایت‌های جدید را دنبال کرده باشید، حتما می‌دانید که چند وقتی می‌شود سیل ایجاد سایت‌های خرید گروهی در وب فارسی راه افتاده و ده‌ها سایت مشابه طی تنها چند هفته ایجاد شدند تا دوباره این نظریه را ثابت کنند که این‌جا همه‌چیز، ایرانی (از نوع بدش) انجام می‌شود!

ایده اولیه خرید گروهی

Groupon اولین سایتی بود که با این ایده ایجاد شد؛ پیشنهاد خرید گروهی محصول، دریافت تخفیف ویژه از فروشنده و فروش ارزان به مشتری! این سایت اولین بار در نوامبر 2008 کار خود را آغاز کرد که ایده و پلتفرم اولیه آن متعلق به مجموعه ThePoint بود.

groupon-2011.jpg

با گذشت حدود ۳ سال از فعالیت این سایت، در حال حاضر بالای ۵۰۰ نمونه مشابه و معتبر در سراسر جهان با این ایده راه‌اندازی شده‌اند که بیش از ۱۰۰تای آن‌ها در آمریکا قرار دارند. از بین همه این سایت‌ها، سال گذشته تنها یک نمونه توانست به‌عنوان رقیب جدی Groupon معرفی شود. در واقع فعالیت و گستردگی این سایت به حدی بزرگ و عظیم است که کم‌تر گروهی می‌تواند وارد رقابت با آن شود.

طبق آمار و اطلاعاتی که تا اوایل سال جاری درباره این سایت منتشر شده است، Groupon از هر ۸ درخواستی که از طرف فروشندگان مختلف به آن‌ها پیشنهاد می‌شود، ۷ تای آن‌ها را رد می‌کند! علاوه بر آن، گوگل سال گذشته پیشنهاد خرید ۶ میلیاردی را به این مجموعه داد و از طرفی، رشد درآمد ماهانه آن‌ها طی بازه زمانی ژانویه 2010 تا ژانویه 2011 از ۱۱ میلیون دلار به ۸۹ میلیون دلار در ماه افزایش پیدا کرد؛ اعداد و ارقامی نجومی که می‌تواند هرکسی را به ایجاد سرویس مشابهی وسوسه نماید.

مدل کسب و کار

طبیعتا مهم‌ترین مسئله در تجارت، پول است! اما یکی از نکات مهمی که شیوه رسیدن شما به این پول را تعیین می‌کند، مدل کسب و کار تجارت شماست. در بحث فروش، مبحث بزرگی تحت عنوان هزینه اولین تجربه مشتری وجود دارد که همواره بخش بزرگی از توجه فروشنده کالا یا خدمات را به خود معطوف می‌کند. در صورتی که شما بتوانید مشتریان مناسبی را برای فروشنده کالا یا خدمات بفرستید، هم محصول او را تبلیغ کرده‌اید و هم مشتریان زیادی را با آن کالا آشنا نموده‌اید.

پس در این بین می‌توان به این نتیجه رسید که پیشنهادهای ارائه شده از سوی سایت‌های تخفیف گروهی، اصولا محصولات و خدمات جدیدی هستند که نیاز به معرفی و جذب مشتری دارند و کم‌تر می‌توان شاهد کالا یا نام‌های معتبر بود. هرچند در این بین ممکن است سایت تخفیف دهنده برای بالا بردن ارزش و اعتبار خود، برخی هزینه‌ها را به جهت ارائه محصولات شناخته‌شده‌تر متقبل شود و یا با درصد تخفیف بسیاری پایینی به‌فروش برساند. اما در کنار این‌ها، داشتن بازاریاب با تجربه و نوع نگارش توضیحات محصول یا خدمات معرفی شده، یکی دیگر از عواملی است که در موفقیت سایت‌های خرید گروهی، نقش کلیدی را بازی می‌کند.

خرید گروهی در ایران

سر و صدای راه‌اندازی و افتتاح سایت‌های خرید گروهی در ایرن (به‌طور جدی) از اواسط تابستان امسال شروع شد. تخفیفان و نت‌برگ، دو وب‌سایتی بودند که به عنوان اولین نام‌های معرفی شده در این زمینه مطرح شدند. هر کدام از آن‌ها، با تبلیغات اولیه و گاه گسترده در سایت‌ها و سرویس‌های مختلف، به‌نوعی آغاز کار خود را به اطلاع کاربران رساندند و در بازار نیمه‌آشفته تجارت وب ایران اعلام حضور کردند. چند هفته (و شاید حتی چند روز) بعد، همخرید نیز به جمع سایت‌های خرید گروهی ایرانی اضافه شد تا این دایره، کم‌کم شکل بزرگ‌تری به‌خود بگیرد.

netbarg.jpg

سلمان جریری در وبلاگ خود، مصاحبه‌ای را با مدیران دو سایت اولیه انجام داد و به‌طور مختصر، سوالات کلی‌ای را از آنان درباره فعالیت‌شان، سابقه انجام این کار و برداشت آن‌ها از بازار ایران نسبت به راه‌اندازی چنین ایده‌ای پرسید که هر کدام از آن‌ها، پاسخ‌های مختلفی را به این سوالات دادند.

من اول، من اول!

در دنیای رقابت بین شرکت‌ها و کمپانی‌های بزرگ، اولین بودن هیچ‌گاه به‌عنوان یک مزیت کلی تلقی نمی‌شود. یعنی اگر کسب و کاری را با ایده اولین بودن آغاز کنید و امید به موفقیت آن داشته باشید، مطمئنا رقبای دیگر خیلی زود از شما جلو خواهند زد؛ مگر آن‌که ایده بهتری برای تکیه بر آن وجود داشته باشد. آیپادی که از Creative جلو زد، گوگل که Altavista را پشت سر گذاشت، Netscape که از قافله مرورگرها عقب ماند و MySpace و Facebook که از Friendster پیشی گرفتند، نمونه‌های معروفی از این دست هستند. درحال حاضر حتی گروپان نیز رقیبانی سرسخت چون Scoop st. دارد که با وجود این‌که ۱ سال دیرتر از سایت اولیه کار خود را شروع کرد، حالا با شیوه‌های متمایز سعی در جذب مشتری و تصاحب بازار دارد.

اما در ایران داستان کمی فرق می‌کند. در اصل اگر شما واقعا اولین باشید و بخواهید از این طریق خود را تبلیغ نمایید، هیج مشکلی وجود ندارد، اما اگر دو نفر هم‌زمان بخواهند این کار را انجام دهند، ماجرا کمی مضحک به‌نظر می‌رسد؛ بیایید کمی تاریخ‌ها را بررسی کنیم!

takhfifan.jpg

طبق آن‌چه که اطلاعات موجود در وب بیان می‌کند، اگر درواقع بخواهیم اولین سایت خرید گروهی ایرانی (اولین از نظر راه‌اندازی سایت) با ایده گروپان را معرفی کنیم، طبیعتا باید از Groupshop.ir نام ببریم؛ وب‌سایتی که قبل از راه‌اندازی همه سایت‌های نام برده شده در بالا، کار خود را آغاز کرد و خیلی زود هم تعطیل شد. پس در واقع اولین سایت خرید گروهی ایرانی، الآن تعطیل است! اما شاید منظور از بیان اولین بودن، ورود جدی و با سرمایه به بازار تجارت وب ایران است. بسیار خُب، باز هم سراغ تاریخ‌ها می‌رویم.

تخفیفان دامنه خود را 14 ژانویه 2011 ثبت کرده است و نت‌برگ نیز حدود ۱ ماه بعد، اقدام به ثبت دامنه خود نمود. وبلاگ هر دو سرویس با ۲ روز تفاوت، برای نت‌برگ در تاریخ ۲۰ تیر و برای تخفیفان در ۲۲ تیر ۱۳۹۰ اولین مطلب خود را ارسال کردند. ولی از نظر آغاز رسمی فعالیت فروش و پیشنهاد محصول به مشتریان، تخفیفان حدود ۳ هفته جلوتر (۲۲ مرداد) از نت‌برگ (۱۳ شهریور)، کار خود را آغاز کرد؛ پس در واقع اگر بخواهیم شروع فعالیت رسمی این دو سایت را ملاک تعیین اولین بودن قرار دهیم، می‌توانیم به‌سادگی به نتیجه برسیم.

شیوه آغاز به‌کار، فعالیت و ارائه تخفیف

از بین هر ۳ سایت مطرح شده فعلی، از نظر تبلیغات در سطح وب، نت‌برگ از دو سرویس دیگر کاملا قوی‌تر عمل کرده است. قبل از شروع رسمی فعالیت سایت به‌سادگی می‌شد بنرهای آن را در بالا و کنار وب‌سایت‌های زیادی مشاهده کرد و این نشان می‌داد که این مجموعه هزینه مناسبی را جهت این کار کنار گذاشته است. از طرف دیگر، تخیفیفان فعالیت محدودی را روی این مورد شروع کرده و همخرید نیز به‌نظر نمی‌رسد هنوز تصمیمی جدی برای این کار گرفته باشد.

hamkharid.jpg

از نظر ارائه تخفیف‌ها، اگر نگاهی به لیست محصولات ارائه شده هر دو سایت نت‌برگ و تخفیفان بی‌اندازید، خواهید دید که تنها محصولات خدماتی را می‌توان بین آن‌ها مشاهده کرد. در واقع هیچ‌کدام از دو سرویس هنوز فعالیتی را برای ارائه تخفیف روی محصولات به‌شکل کالا انجام نداده‌اند و طبعا این مورد ممکن است طیف زیادی از کاربران ایرانی که منتظر خرید محصولاتی مانند کالاهای دسته‌بندی تکنولوژی هستند را نا امید نماید. همخرید اما دقیقا برعکس عمل کرده است و صرفا کالاهای مختلف را برای تخفیف پیشنهاد می‌دهد؛ اما تنها هفته‌ای ۱ بار! ایمیل‌های اطلاع‌رسانی دو سایت اولیه نیز، تقریبا صبح هر روز کاری برای کاربران ارسال می‌شود.

از نظر طراحی و پیاده‌سازی سایت‌ها، اگر نگاه کلی به ظاهر آن‌ها داشته باشید، می‌توان گفت که همخرید بهتر از دو رقیب دیگر خود کار کرده است. شاید این مورد به دلیل تیم برنامه‌نویسی باشد که پیش‌تر از این نیز در همین زمینه مشغول به‌فعالیت بوده‌اند. اما نمی‌توان عملکرد مناسب نت‌برگ را نیز در این زمینه منکر شد و دقیقا به همان اندازه، تخفیفان (خصوصا در به‌کار بردن فونت و لوگوی مناسب) بی‌سلیقه و بد عمل کرده است.

تنها بله، گروهی نه!

وبلاگینا تصمیم داشت تا تحت قالب مصاحبه‌های همیشگی، برنامه ویدیویی‌ای را با شرکت هر سه مدیر این مجموعه ترتیب دهد و پاسخ سوالات شما را با حضور آن‌ها دریافت نماید. نتیجه این شد که به‌جز مدیریت سایت همخرید، دو مجموعه دیگر (علی‌رغم تایید اولیه برای مصاحبه به‌صورت انفرادی)، هیچ‌کدام نسبت انتشار مصاحبه در کنار یکدیگر موافق نبودند. حتی ایمیلی که پس از اعلام این مورد برای مدیریت نت‌برگ فرستاده شد، بی‌پاسخ ماند!

حال و آینده

هر کدام از مدیران سایت‌ها، طبق گفتگوها و مصاحبه‌های قبلی، ایده‌ها و برنامه‌های مختلفی را برای ادامه فعالیت در این زمینه عنوان کرده‌اند که داشتن تیم متخصص، قراردادهای آماده و تجربه کاری مناسب از جمله ویژگی‌هایی است که در این میان از سوی آنان مطرح شده است.

قطعا ورود بدون برنامه به این بازار نتیجه‌ای جز شکست نخواهد داد و عدم شناخت بازار و کاربر ایرانی می‌تواند این ایده‌ها را در کنار سایر ایده‌هایی که نمونه ایرانی آن‌ها بر خلاف نمونه جهانی با شکست مواجه شده است، قرار دهد. بومی کردن ایده‌های جهانی، به‌کار بردن بازاریاب‌هایی که هر دو طرف مشتری و فروشنده را بشناسند، ارتباطات قوی و برنامه‌ریزی و سرمایه اولیه شاید مهم‌ترین مواردی باشد که برای آغاز به‌کار چنین ایده‌ای بسیار حیاتی است.

طبیعتا وقتی ببینید ظرف کم‌تر از ۱ ماه، بیش از ۲۰ سایت خرید گروهی ایرانی در وب راه‌اندازی شده است، از جو حبابی به‌وجود آمده در این زمینه مطلع خواهید شد. آرزو می‌کنیم دوستانی که این مسیر را آغاز کرده‌اند و کسانی که قصد شروع فعالیت در این مقوله را دارند، کاملا واقع‌بینانه شرایط خود و اطراف‌شان را بسنجند و بعد، کار خود را آغاز نمایند. در پایان نیز امیدواریم ایده خرید گروهی در وب ایران بتواند تبدیل به یکی از ایده‌های موفق کسب و کار آنلاین شود؛ نه قارچی که هر روز از یک‌جا رشد کند.

نظر شما درباره این موضوع چیست؟ آن‌را با ما و دیگران در میان بگذارید.